Natuurlik is dit lekker om presente te kry. Maar alles in die lewe kan nie 'n geskenk wees nie...
Op die wyse waarin die Wetsontwerp op Onteiening in werking sou tree, sou dit 'n ernstige knou wees vir die beskerming van eiendomsregte en die grondwetlikheid van die Suid-Afrikaanse bestel.
Die parlement se steun vir die Onteieningswetsontwerp beklemtoon die sleutelrol van besighede en die burgerlike samelewing in die onafhanklike handhawing van konstitusionalisme* deur staatsonteiening van eiendom teen te staan.
Die belangrikste onder verskeie gebreke van die Onteieningswetsontwerp, is dat dit beoog om staatsonteiening van enige eiendom (nie net grond nie) te wettig sonder vergoeding, of teen enige bedrag onder markwaarde wat dit gepas ag. Hierin is die Onteieningswetsontwerp 'n hernieude en ongrondwetlike poging om staatsbeslaglegging van eiendom te wettig, ondanks die faal van die die Wysigingswetsontwerp wat in die Parlement in 2021 gepoog was om artikel 25 van die Grondwet te verander.
Hoe beperk staatsoptrede in hierdie verband ook al aanvanklik mag wees, die staat se prestasiegeskiedenis toon dat skendings van eiendom sal eskaleer, tensy dit standvastig en suksesvol deur dele van die samelewing buite die staat teengestaan word.
Die konsep van eiendom vorm, net soos die oppergesag van die reg, deel van die fundamentele wese van konstitusionalisme self. Sonder respek vir eiendom word ’n magdom grondwetlike bepalings en kontrole van mag betekenisloos, en sake- en werkskepping word ernstig bedreig.
Die blote aanneming van die Onteieningswetsontwerp en die goedkeuring daarvan deur die President van Suid-Afrika sou egter nie die einde van die storie wees nie. As dit sou gebeur, is dit besighede en ander lede van die burgerlike samelewing se plig om te verhoed dat die onhoudbare en onaanvaarbare dele van die Wetsontwerp in werking tree en, in die mate wat dit nie heeltemal voorkom kan word nie, om die toepassing daarvan te frustreer en te beperk tot die grootste moontlike graad.
Dit is nie voldoende om bloot te hoop dat sulke wetgewing deur politieke verandering omgekeer sal word nie. Suksesvolle opponering deur besighede en groepe in die burgerlike samelewing sal ‘n uitgebreide litigasiestrategie vereis sowel as volgehoue druk, obstruksie en ingryping buite litigasie, totdat die onaanvaarbare dele van die wetsontwerp in die praktyk steriel word.
Ons moedig verantwoordelike besighede en lede van die publiek aan om die Onteieningswetsontwerp teë te staan. 'n Belangrike manier om dit te doen, is deur Sakeliga- geaffilieerde organisasies soos Mafube Besigheidsforum (MBF) te ondersteun. Sakeliga staan gereed om oor die aangeleentheid te litigeer en konstruktiewe betrekkinge met verskeie ander belangegroepe te vestig.
*In navolging van Louis Henkin meen Ramcharan dat konstitusionalisme tot uitdrukking kom in die legitimiteit van ’n grondwet, grondwetlike beregbaarheid ("judicial review"), outentieke demokrasie, en ’n toerekeningsvatbare ("accountable") regering wat individuele menseregte respekteer en verseker en wat die bevrediging van basiese menslike behoeftes nastreef.
Indien u nie reeds ‘n lid van MBF is nie, sal dit nou, meer as ooit tevore belangrik wees om aan te sluit. Besoek gerus ons MBF-kantore by Kerkstraat 18A Frankfort of e-pos info@mafubebf.org of WhatsApp-boodskap/bel 079 145 4295 besoek ons webwerf www.mafubebf.org en volg ons op Facebook.